Pojęcie instytucje rynku finansowego zawiera wiele kategorii podmiotów. Są to podmioty zarządzające środkami finansowymi powierzonymi im przez osoby trzecie, zajmujące się szeroko rozumianym obrotem instrumentami finansowymi. Są to również inne podmioty uczestniczące w funkcjonowaniu rynku finansowego - takie jak fundusze gwarancyjne, pośrednicy finansowi - oraz bank centralny, do którego ustawowych zadań należy m.in. zapewnienie płynności całego systemu pieniężnego. Są to także podmioty nadzorujące funkcjonowanie systemu i działanie podmiotów rynku finansowego; ich główna rolą jest zapewnienie bezpieczeństwa środków finansowych klientów instytucji finansowych oraz zapewnienie stabilnego funkcjonowania tego rynku.

Celem artykułu jest dokonanie zarysu podmiotowego instytucji funkcjonujących na polskim rynku finansowym. Ich wybór i prezentacja mają służyć stworzeniu syntetycznego ujęcia działających na nim najistotniejszych podmiotów polskiego rynku finansowego.

Analizie poddano zatem następujące podmioty:

1. banki, SKOK-i oraz Bankowy Fundusz Gwarancyjny,
2. zakłady ubezpieczeń oraz Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny,
3. fundusze inwestycyjne,
4. fundusze emerytalne,
5. domy maklerskie,
6. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych.

W przekonaniu autora publikacji, polski rynek instytucji finansowych jest - pomimo istniejących niedoskonałości - zbliżony do standardów rynków finansowych świata.

W oficjalnych dokumentach Rządu Rzeczypospolitej Polskiej, określających warunki dostosowania Polski do wymogów jednolitego rynku Unii Europejskiej, wskazuje się raczej na konieczność radykalnej poprawy efektywności i wzmocnienia kapitałowego polskich instytucji finansowych jeszcze przed uzyskaniem członkostwa w Unii Europejskiej - nie zaś na konieczność zmian podmiotowych na polskim rynku finansowym.

W okresie dochodzenia Polski do członkostwa w Unii Europejskiej niezbędna jest zatem polityka wspierająca restrukturyzację, konsolidację i prywatyzację polskich instytucji finansowych - w tym także poprzez poszukiwanie zagranicznych inwestorów strategicznych. Wynikiem tych działań powinna być poprawa efektywności sektora finansowego i jego przygotowanie do unijnej konkurencji rynkowej.