Strategicznym celem polityki pieniężnej i kursowej krajów akcesyjnych z Europy Środkowowschodniej jest przystąpienie do Unii Gospodarczej i Walutowej. Zgodnie ze stanowiskiem Unii Europejskiej, opartym o zapisy Traktatu Europejskiego, przyjęcie euro będzie możliwe najwcześniej dwa lata po przystąpieniu tych krajów do UE. W tej perspektywie, najważniejszym obecnie pytaniem, przed którym stoją kraje akcesyjne jest to, czy przyjęcie euro powinno nastąpić tak szybko, jak na to pozwalają przyjęte rozwiązania instytucjonalne, czy może bardziej optymalna byłaby "gradualistyczna" strategia integracji monetarnej, zakładająca nieco opóźnione wstąpienie do UGW. W niniejszym artykule podjęto próbę przeglądu głównych argumentów "za" i "przeciw" tym alternatywnym strategiom. Główna uwaga skupiona została zatem na pytaniu o optymalne tempo przyjęcia euro w krajach kandydackich, w ramach oficjalnej ścieżki integracji, przyjętej w negocjacjach akcesyjnych z UE.

Przeprowadzona w niniejszym artykule analiza prowadzi to trzech głównych wniosków. Po pierwsze, aktualny bilans kosztów i korzyści uczestnictwa w strefie euro nie jest jednakowy we wszystkich krajach akcesyjnych. W konsekwencji, z ekonomicznego punktu widzenia, optymalna ścieżka integracji walutowej może być inna dla każdego z tych krajów. Co do zasady jednak, potencjalne koszty i ryzyka z przyjęcia euro będą zmniejszały się wraz z upływem czasu, w miarę postępu konwergencji strukturalnej, indukowanej przez sam proces akcesji i transformacji gospodarczej. Po drugie, wybór optymalnej daty akcesji do UGW obarczony jest dużym stopniem niepewności. Zależy on bowiem od wielu czynników, w tym m.in. wag przyjętych dla oceny poszczególnych efektów, przyjętego prawdopodobieństwa realizacji przyszłych wydarzeń oraz wysokości stopy procentowej wybranej do zdyskontowania przyszłych kosztów i korzyści w poszczególnych krajach akcesyjnych. W rezultacie, w oparciu o analizę ekonomiczną, trudno jest ustali konkrety rok, w którym przyjęcie euro byłoby optymalne dla konkretnego kraju. Bardziej prawdopodobne jest, ze będzie to raczej przedział kilku lat, w którym bilans kosztów i korzyści dla konkretnego kraju byłby mniej więcej porównywalny. Po trzecie, wybór drogi oraz czasu przystąpienia do Unii Walutowej, będzie w dużym stopniu decyzją polityczną. Ponieważ analiza ekonomiczna nie daje jednoznacznej odpowiedzi co do optymalnego, konkretnego momentu akcesji, ostateczna decyzja będzie zależała zatem w dużym stopniu od przesłanek politycznych. Fakt ten może w rezultacie przechyli szalę decyzji na rzecz szybkiego przyjęcia euro, w niektórych krajach kandydackich.