Zjawiska konsolidacji w sektorze bankowym obserwuje się na bieżąco na rynkach krajów Unii Europejskiej oraz USA. Głównymi przyczynami procesów integracyjnych instytucji bankowych są: globalizacja oraz liberalizacja międzynarodowych rynków finansowych. Banki stanowią szczególną grupę podmiotów gospodarczych, których powstawania i funkcjonowania nie tłumaczy się za pomocą klasycznych pojęć ekonomii. Każdy bank stara się osiągnąć zysk, ale nie jest to równoznaczne z jego maksymalizacją, szczególnie gdyby miało się to odbywać kosztem interesariuszy (stakeholders). Poza tym, rozwój teorii kosztów transakcyjnych, teorii agencji oraz teorii finansów zmieniły sposób postrzegania przez ekonomistów roli konsolidacji w bankowości. Teoria kosztów transakcyjnych zakłada, że banki będą powiększały swoje granice do chwili, kiedy koszt organizowania dodatkowych transakcji wewnątrz instytucji zrówna się z kosztem przeprowadzenia tych operacji na rynku finansowym. Zgrupowanie transakcji bankowych przynajmniej dwóch banków w jednej instytucji i ich koordynacja przez jeden zarząd zwiększa natomiast efektywność działań instytucji bankowej, a tym samym preferuje zasadność teorii menedżerskiej. Akcjonariusze oczekują przede wszystkim podniesienia wartości inwestycji, co jest osiągalne dzięki: zwiększeniu dochodów, poprzez korzyści związane z wielkością, dzięki redukcji kosztów i zwiększeniu rentowności. Poza tym koncentracja rynku finansowego w wyniku łączenia się banków, których obszary działań ex ante się nakładają, pozwala na wzrost poziomu osiąganego zysku dzięki ustanowieniu wspólnych cen na wyższym poziomie, w porównaniu z cenami usług oferowanych klientom przed połączeniem banków. Powyższe rozważania teoretyczne pokazują, że konsolidacja w sektorze bankowym - przede wszystkim z uwagi na presję kosztów, rozkład ryzyka, asymetrię informacji, dywersyfikację zakresu i obszaru działania - przyczynia się do stopniowej ewolucji specjalistycznego systemu instytucji bankowych w kierunku systemu uniwersalnego.